TB day

Siku ya Kifua Kikuu Duniani

Siku ya Kifua Kikuu (TB) Duniani huamasishwa Machi 24kila mwaka.lengo likiwa kufahamisha umma idadi ya maabukizi,vifo, juhudi za kukomesha janga la TB na binu mpya zinazobuniwa ili kukabiliana na makali ya ugonjwa wa TB. Mnamo Tarehe mwaka wa 1882 Dk Robert Koch alitangaza kwamba amegundua bakteria inayosababisha TB, ambayo ilitoa fursa ya kutambua na kuponya ugonjwa huu.

TB inasalia kuwa moja ya magonjwa hatari zaidi ya kuambukiza ulimwenguni. Kila siku, zaidi ya watu 4100 hupoteza maisha kwa TB na karibu watu 28,000 wanaugua ugonjwa huu unaozuilika na pia kutibika. Juhudi za kimataifa za kukabiliana na TB zimeokoa maisha ya takriban milioni 66 tangu mwaka wa 2000. Hata hivyo, janga la COVID-19 limerudisha nyuma maendeleo ya miaka mingi iliyopatikana katika vita vya kukomesha TB. Kwa mara ya kwanza katika zaidi ya muongo mmoja, vifo vya TB viliongezeka mwaka 2020.

Kauli mbiu ya Siku ya Kifua Kikuu Duniani mwaka huu-2022, ni ‘Wekeza Kukomesha Kifua Kikuu. Okoa Uhai.’ -inawasilisha hitaji la dharura la kuwekeza rasilimali ili kuimarisha mapambano dhidi ya TB na kufikia ahadi za kukomesha TB zinazotolewa na viongozi wa kimataifa. Hili ni muhimu hasa katika muktadha wa janga la COVID-19 ambalo limeweka maendeleo ya kukomesha hatarini, na kuhakikisha ufikiaji sawa wa kinga na matunzo kulingana na msukumo au kauli ya Shirika La Afya Duniani( WHO)wa kufikia Huduma ya Afya kwa Wote.Uwekezaji zaidi utaokoa maisha ya mamilioni ya watu zaidi, na kuongeza kasi ya kukomesha  janga la TB.

Mwaka jana yaani 2021shirika la kimataifa la kufanikisha uwepo wa tiba nafuu duniani, UNITAID linaloratibiwa na shirika la afya afya dunianui, WHO,lilizidua  dawa  mpya ya kukabiliana na TB aina ya Rifapentine ambayo tayari imeanza kutolewa na kutumiwa katika nchi tano zenye kiwango kikubwa zaidi cha TB barani Afrika .nchi hizo ni Ethiopia, Ghana, Kenya, Zimbabwe na Msumbiji. Wakati wa uziduzi huo, mjini Geneva, Uswsi , Msemaji wa UNITAID Herve Verhoosel akizungumza na waandishi wa habari alisema  “UNITAID alisema kuwa tiba hiyo  mpya ni ya gharama nafuu. Tiba mpya gharama yake ni nafuu kwa asilimia 70 kuliko dawa zaa wali. Inaitwa Rifapentine na kwa majadiliano kati ya UNITAID na wadau wake, dawa hii inaweza kupatikana katika nchi zaidi ya 100 kwa gharama ya dola 15 badala ya  dola 45.” 

WHO ilipendekeza matumizi ya tiba hii mpya kwa watu wagonjwa wa Kifua Kikuu kilichofikichika ambao wanaishi na virusi vya Ukimwi, VVU na wagonjwa wengine wenye Kifua Kikuu na wa umri wowote. Utafiti umebaini kuwa wagonjwa wana uwezo mkubwa wa kukamilisha matibabu katika kipindi kifupi. Wagonjwa wa Kifua Kikuu wanaweza kuambukiza ugonjwa huo kwa watu kati ya 10 hadi 15 wanaokaribiana nao kwa mwaka mzima ambapo UNITAID inasema bila tiba sahihi, asilimia 45 ya watu wasio na VVU wenye Kifua Kikuu na watu wenye VVU na Kifua Kikuu wanaweza kufariki dunia. 

licha ya Kifua Kikuu kuwa ugonjwa unaozuilika na kutibika, bado ni moja ya magonjwa hatari zaidi ya kuambukiza ukisababisha vifo vya watu milioni 1.5 kila mwaka wakiwemo watu 250,000 wanaoishi na virusi vya Ukimwi.” 

Maambukizi ya TB 

Inakadiriwa kuwa mwaka 2019, watu wapatao milioni 10 waliambukizwa Kifua Kikuu, idadi ambayo imekuwa ikipungua taratibu mno katika miaka ya karibuni. Katika idadi hiyo milioni 5.7 ni wanaume, milioni 3.2 wanawake na milioni 1.1 ni watoto na idadi kubwa wanaishi katika nchi za kipato cha chini na kati. Kitaifa, nchi  zenye wagonjwa zaidi wa Kifua Kikuu ni India, Indonesia, China, Ufilipino, Pakistani, Nigeria, Bangladesh na Afrika Kusini. 

Tangu kuibuka kwa  Janga la ugonjwa wa Corona au COVID-19 wagonjwa wa TB wamepata changamoto kupata matibabu.Covid-19  limekuwa mwiba katika tiba dhidi ya kifua kikuu kwa kuwa linavuruga utoaji wa huduma za Kifua Kikuu.

Baadhi ya dalili za ugonjwa wa Kifua Kikuu ni kama vile;homa, kupungua uzito, maumivu ya miguu, kukosahamu ya chakula na kukohoa kwa muda mrefu.